نوع مقاله : مقاله پژوهشی- فارسی
نویسندگان
گروه مدیریت، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه میبد، میبد، ایران
چکیده
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
Purpose: In the past two years, with the occurrence of the COVID-19 pandemic phenomenon, widespread disruptions appeared in supply chains. Due to the importance of this phenomenon for supply chain warping, much research was conducted in this field and this study aims to expand its literature.
Design/methodology/approach: 57 articles have been reviewed in the literature on supply chain resilience after COVID-19 between 2020 and 2022. In this study, Microsoft Excel and VOS viewer software have been used.
Findings: After reviewing the literature, the articles have been classified based on three categories including research context, research area and research method and it was found that in the research context, articles with topics about the importance of resilience had the highest share. In the research area, most of the articles were related to the industry sector and among the industries; the highest amount was related to the food industry and in the research method section, empirical studies accounted for most of the articles. Covid-19 was the most widely used keyword in the field. Also, it was found that in 2021 the number of published articles increased, considerably.
Research limitations/implications: Based on the analysis of the studied papers, this study created a conceptual framework of supply chain resilience and it presented potential pathways for future research focused on the concepts defined in the existing literature.
Practical implications: The literature related to supply chain resilience after covid-19 was widely reviewed and classified based on methodology, content and research area. All 57 selected articles were carefully examined and analyzed in terms of research content, author, approaches, methods, etc. Using Microsoft Excel software, the graphs of this research were drawn and also VOSviewer software was used to identify frequently used keywords and to develop a joint bibliographic network of leading researchers.
Social implications: Using the results of this research and explaining the gaps in existing studies can help organizations improve the resilience of the supply chain in dealing with pandemics such as Covid-19.
Originality/value: With the spread of the Covid-19 pandemic in the world, medical service centres were under severe pressure. In this situation, it is important to evaluate the resilience of the equipment of medical service centres to deal with the problem. This article reviews the models and methods of assessing the resilience of the supply chain.
کلیدواژه‌ها [English]
1- مقدمه
شیوع کووید-19 باعث تأثیر منفی درخور توجهی بر مسائل بهداشت عمومی مانند بیماری، رفاه روانی و دیگر فعالیتهای اقتصادی، مانند اشتغال و جریان زنجیرۀ تأمین تجاری شد (چادوری و همکاران[i]، 2020)؛ همچنین آثار اقتصادی شدیدی را نیز به دنبال داشت (شاهین و همکاران[ii]، 2022). این همهگیری در ماه دسامبر سال 2020، در شهر ووهان چین آغاز و در ماه مارس، از سوی سازمان بهداشت جهانی به‌عنوان یک بیماری همهگیر معرفی شد (لی و همکاران[iii]، 2020). پس از اینکه این همهگیری در زمان کوتاهی در جهان گسترش یافت، توصیههای مختلفی از قبیل قرنطینه و رعایت بهداشت فردی، بیش از پیش پیشنهاد میشد تا زنجیرۀ سرایت بیماری کنترل شود (بالهادی و همکاران[iv]، 2021).
زنجیرههای تأمین نیز به‌شدت تحت تأثیر همهگیری قرار گرفتند (شاهین و همکاران، 2022؛ ایوانف و داس[v]، 2020). اختلالات زنجیرۀ تأمین، ناشی از ترکیبی از یک رویداد محرک ناخواسته و غیرمنتظره است که جایی در زنجیرۀ تأمین بالادست، شبکۀ لجستیک ورودی، یا محیط خرید رخ می‌دهد و یک وضعیت جدید را ایجاد می‌کند که تهدیدی جدی برای روند عادی عملیات تجاری شرکت مرکزی است. اختلالات، چه طبیعی و چه ناشی از انسان، بخشی ذاتی از زمینۀ جهانی همۀ زنجیرههای تأمین‌اند (بود و مکلند[vi]، 2017).
مدیران زنجیرۀ تأمین همیشه بهدنبال تحویل سریع‌تر خدمات، کاهش هزینه و افزایش کیفیت‌اند (حسینی و همکاران[vii]، 1393). با این حال، با توجه به محدودیت حمل و نقل، محدودیتهای دولت، فعالیت محدود توزیعکنندگان و همچنین افزایش تقاضا در شرایط کووید-19، زنجیرۀ تأمین مراکز تولیدی و خدمات درمانی برای تهیۀ کالا از تأمینکنندگان خود، با مشکل مواجه شدند. مدیریت صحیح این عرضه برای اطمینان از تابآوری مهم است (چادوری و همکاران، 2020). ایجاد اختلالات در زنجیرههای تأمین، باعث آزمایش تابآوری زنجیرههای تأمین جهانی می‌شود و توانایی اپراتورهای زنجیرۀ تأمین برای برنامه‌ریزی مؤثر، ایجاد ابزاری برای زنجیرۀ تأمین به‌منظور جذب، بازیابی و منطبق‌کردن اختلالات با طول‌ها، آثار و احتمالهای مختلف، برای اطمینان از عملکرد و موفقیت زنجیرۀ تأمین ضروری است. اندازه‌گیری چنین توانایی‌هایی، بینش‌هایی را دربارۀ نقاط قوت و کاستی‌ها فراهم می‌کند و می‌تواند به تمرکز تلاش‌های برنامه‌ریزی آینده، کمک کند (گولان و همکاران[viii]، 2020). یک زنجیرۀ تأمین تاب‌آور می‌تواند از آثار منفی اختلالات ناشناخته بهبود یابد و با رویدادهای نامشخص آینده سازگار شود (وارم و ملو[ix]، 2010). در حالی که تعاریف فراوانی برای تابآوری زنجیرۀ تأمین وجود دارد، به‌طور کلی، توانایی آمادگی و برنامه‌ریزی برای جذب، بهبودی و سازگاری بیشتر با رویدادهای نامطلوب و بازگشت به حالت اولیه است (چاند و لوسمر[x]، 2015). اختلالات مطالعه‌شده به‌طور سنتی شامل رویدادهای محلی، مانند آتش‌سوزی‌ها، زلزله، طوفان و سیل است و پدیدۀ همهگیری کووید-19، پدیدۀ جدیدی است که به این رویدادها اضافه شده است (هوبس[xi]، 2020). در مطالعات انجام‌شده، چگونگی تابآوری پس از مواجه با اختلالات و ارائۀ نقشۀ شناخت و ترسیم راهی نهایی برای مواجه در شرایط همهگیری، دیده نمیشود. همچنین بررسیها نشان می‌دهد مطالعه‌ای وجود ندارد که پیشینۀ تحقیق تابآوری زنجیرۀ تأمین را در دوران پس از کووید-19، به‌صورت نظام‌مند بررسی کرده باشد؛ بنابراین این پژوهش درصدد است تا مطالعات تابآوری زنجیرۀ تأمین، پس از کووید-19 را به‌طور نظام‌مند بررسی کند.
این مطالعه در بررسی پیشینۀ تحقیق تابآوری زنجیرۀ تأمین پس از کووید-19 در سازمان‌ها، با هدف پاسخ‌دهی به سؤالات زیر انجام شده است.
(1) نویسندگان برای توسعۀ تحقیقات خود در زمینۀ تابآوری زنجیرۀ تأمین، از کدام روش‌ها استفاده کرده‌اند؟ (2) کدام حوزه‌های مطالعاتی، بیشتر درخور توجه محققان بوده است؟ (3) نویسندگان و مجلات بیشتر از کدام کلیدواژه‌ها استفاده کرده‌اند؟ (4) کدام نویسندگان در این زمینه برترند؟ (5) در کدام سال، بیشترین مقالات در زمینۀ تابآوری پس از کووید-19 منتشر شده است؟ و (6) کدام مجلات بیشترین H-index را داشته‌اند؟
2- روش تحقیق
برای بررسی سؤالات پژوهش، روند پژوهش در هشت گام، مطابق با شکل 1 توضیح داده شده است. در ابتدا، مقالات مرتبط با استفاده از جست‌وجوی پیشرفتۀ کلیدواژۀ «Supply chain resilience and covid-19» در عناوین، چکیده و کلمات کلیدی مقالات در دو پایگاه داده Web of Science، Scopus و Google scholar بازیابی شدند که از سال 2020 تا 2022 منتشر شده بودند. دلیل انتخاب این پایگاه داده‌ها، مشارکت آنها در جست‌وجوی پیشینۀ تحقیق و تجزیه‌وتحلیل اطلاعات کتاب‌شناختی است.
Fig. 1- Research steps
در این پژوهش، از چهار گام تجزیه‌وتحلیل اصلی برای انتخاب مقالات استفاده شده است.
گام 1: اولین گام، جست‌وجوی کلیدواژۀ «Supply chain resilience and covid-19» در عنوان، چکیده و کلمات کلیدی مقالات بود. در کل تعداد 1736 مقاله استخراج شد. خلاصه‌ای از فرایند جست‌وجو در جدول 1 و 2 ارائه شده است.
جدول 1- نتیجۀ جست‌وجو در پایگاه دادۀ Scopus (2020-2022)
Table 1-. Scopus database search summary (2020-2022)
|
کلیدواژه |
زمینه |
نوع پژوهش |
زبان |
تعداد |
|
تابآوری زنجیرۀ تأمین و کووید-19 تابآوری زنجیرۀ تأمین و کووید-19 تابآوری زنجیرۀ تأمین و کووید-19 تابآوری زنجیرۀ تأمین و کووید-19 تابآوری زنجیرۀ تأمین و کووید-19 |
همه همه همه عنوان، چکیده، کلیدواژه عنوان، چکیده، کلیدواژه |
همه همه پژوهشی و مروری همه پژوهشی و مروری |
همه انگلیسی انگلیسی انگلیسی انگلیسی |
1668 1652 1430 40 35 |
جدول 2- نتیجۀ جست‌وجو در پایگاه دادۀ Web of science (2020-2022)
Table 2- Web of science database search summary (2020-2022)
|
تعداد |
زبان |
نوع پژوهش |
زمینه |
کلیدواژه |
|
13 13 13 |
همه انگلیسی انگلیسی |
همه پژوهشی و مروری پژوهشی و مروری |
همه همه عنوان، چکیده، کلیدواژه |
تابآوری زنجیرۀ تأمین و کووید-19 تابآوری زنجیرۀ تأمین و کووید-19 تابآوری زنجیرۀ تأمین و کووید-19 |
همچنین با جست‌وجو در پایگاه Google scholar، تعداد 55 مقاله یافت شد که در عنوان، چکیده و یا کلیدواژه از Supply chain resilience and covid-19 استفاده شده بود.
گام 2: داده‌های خام پژوهش با استفاده از معیارهای زیر فیلتر شدند:
الف) مقالات منتشرشده در بازۀ زمانی 2022-2020؛
ب) مقالات منتشرشده به زبان انگلیسی؛
ج) مقالات منتشرشده در مجلات؛
د) مقالات تحقیقاتی و مروری.
گام 3: در این گام، مقالات بررسی و موارد تکراری حذف شدند.
گام چهارم: پس از مرور و بررسی مقالات، مشخص شد کلیدواژۀ « Supply chain resilience » ممکن است در برخی از مقالات، مفاهیم دیگری داشته باشد و یا با زمینۀ مدنظر مرتبط نباشد؛ بنابراین پس از شناسایی این مقالات، آنها حذف شدند. نتایج در جدول 3 نشان داده شده است.
جدول 3: تعداد کل مقالات هر پایگاه داده
Table 3. Number of articles by database.
|
گام چهارم |
گام سوم |
گام دوم |
پایگاه داده |
|
23 |
30 |
35 |
Scopus |
|
3 |
11 |
13 |
Web of Science |
|
31 |
45 |
55 |
Google scholar |
|
57 |
86 |
103 |
Total |
3- مرور نظام‌مند
هدف از مرور نظام‌مند (SLR)، سازمان‌دهی پیشینۀ تحقیق مربوط به تابآوری زنجیرۀ تأمین در دوران کووید-19 است که در بازۀ زمانی 2020 تا 2022 منتشر شده است. با توجه به پروفایل پژوهش، هدف اصلی این پژوهش، تهیۀ نقشۀ پژوهشی ازطریق بررسی نشریات، برای پاسخگویی به سؤالات زیر است: «کدام نویسندگان بیشتر به تابآوری زنجیرۀ تأمین پس از کووید-19 اشاره کرده‌اند؟»، «کدام مجلات، بیشترین تعداد مقالات را در این زمینه منتشر کرده‌اند؟»، «زمینههای اصلی تحقیقات تابآوری زنجیرۀ تأمین کدام‌اند؟» و «کلیدواژه‌های پرکاربرد چیست؟» درمجموع، تعداد 57 مقاله براساس محتوای تحقیق، حوزهها و روش‌های تحقیق جدولبندی شده است. خلاصه‌ای از نقشۀ پژوهش در شکل 2 نشان داده شده است.
|
نقشۀ مرور نظام‌مند |
|
روش تحقیق |
|
حوزۀ تحقیق |
|
محتوای تحقیق |
|
مدلسازی ریاضی |
|
مطالعۀ مروری |
|
مطالعات تجربی |
|
سایر |
|
بخش صنعت |
|
مدلسازی تئوری بازی پویا مدلسازی معادلات ساختاری-حداقل مربعات جزئی (SEM-PLS) آزمون همگنی واریانس لوون تحلیل سلسله‌مراتبی (AHP) آزمایش و ارزیابی تصمیم گیری (DEMATEL) تکنیک فازی |
|
پرسش‌نامه مطالعۀ موردی مصاحبه شبیهسازی مطالعۀ توصیفی کتابخانهای |
|
سایر |
|
مدل‌های تابآوری زنجیرۀ تأمین |
|
اهمیت |
|
صنایع تولیدی صنعت خودرو صنایع غذایی فناوری اطلاعات صنعت گردشگری حملونقل صنعت تایرسازی |
|
خدمات درمانی آرایشی بهداشتی مراکز دانشگاهی داروسازی |
|
اطمینان از تابآوری پیامدهای همهگیری عوامل مؤثر آثار همهگیری و مالی توسعۀ فناوری مدیریت ریسک راهبردها تغییرات |
|
آثار همهگیری داینامیک سیستمی ارزیابی شبکۀ تابآوری زنجیرۀ تأمین |
|
مفهومسازی محیط تصمیم جدید دستورالعمل ساخت رابطهای بهینهسازی ترکیبی برنامه‌ریزی واکنشهای زنجیرۀ تأمین |
شکل 2: نقشۀ مرور نظام‌مند
Fig. 2. Systematic literature review map
براساس نقشۀ مرور نظام‌مند، (شکل2) به تجزیه و تحلیل داده‌های استخراج‌شده در سه بخش محتوا، حوزه و روش تحقیق پرداخته است.
3-1- محتوای تحقیق
با بررسی محتوای مطالعات انجام‌شده، می‌توان آنها را در سه حوزۀ کلی تقسیمبندی کرد. برخی از مطالعات، اهمیت تابآوری را در زنجیرۀ تأمین بررسی و برخی دیگر مدل تابآوری را در زنجیرۀ تأمین ارائه کرده‌اند. در ادامه به توضیح هریک از این حوزهها اشاره خواهد شد.
3-1-1- اهمیت تابآوری زنجیرۀ تأمین
کووید-19 که یک ویروس هوابرد است، مردم را در سراسر جهان تحت تأثیر قرار داده است. این بیماری همهگیر، چندین اثر مستقیم و غیرمستقیم بر تابآوری زنجیرههای تأمین ایجاد کرده است و از این جهت، حائز اهمیت فراوان است (آیگبدو[xii]، 2021). ثبات در سازمان‌ها ازطریق زنجیرههای تأمین، توانایی مقاومت در برابر شوکها را در قالب رویدادهای شدید تشخیص می‌دهد و شرکتها باید رفتار سازنده و واکنشی را برای به دست آوردن قابلیتهای انعطافپذیر، به‌منظور دستیابی به این امر ایجاد کنند؛ یعنی بتوانند به‌طور مؤثر، به بلایایی پاسخ دهند که احتمال رخ‌دادنشان وجود دارد (کارل و همکاران[xiii]، 2018). مدیران باید بر متعادل نگه داشتن تابآوری، با کارایی و کاهش هزینه متمرکز شوند تا بتوانند اختلالات زنجیرۀ تأمین را پیشبینی کنند (داسیلوا[xiv]، 2022). پدیدۀ همهگیری کووید-19، پیامدهای زیادی را برای زنجیرههای تأمین در پی داشت که نیاز به تمرکز بر حفظ تابآوری برای مقابله با این پیامدها، ضروری بود و تلاش‌های آینده نیز برای افزایش تابآوری ازطریق برنامههای مدیریت موجودی راهبردی و راهبردهای تدارکات تاب‌آور مهم خواهد بود (هوبس، 2020).
در این راستا، مطالعات متعددی برای بررسی اهمیت و پیامدها، تغییرات و چالش‌ها، راه‌حل‌های توسعه و همچنین آثار همهگیری، آثار مالی و اقتصادی و همچنین فناوری بر تابآوری زنجیرۀ تأمین در دوران کووید-19 انجام شده است. بر این اساس، 61درصد از مقالات تجزیه و تحلیل‌شده در این مطالعه، این طبقه‌بندی را داشتند.
رایج‌ترین مسائل ارائه‌شدۀ نویسندگان دربارۀ اهمیت تابآوری زنجیرۀ تأمین، در شکل 3 نشان داده شده است. رایج‌ترین موضوعات، آثار همهگیری بر تابآوری زنجیرۀ تأمین و عوامل مؤثر بر تابآوری با 24درصد بودند. در رتبه‌بندی بعدی، اهمیت راهبردهای زنجیرۀ تأمین با مقدار فراوانی 14درصد و پس از آن، اطمینان از تابآوری با مقدار فراوانی 10درصد قرار گرفتند.
شکل 3- موضوعاتی دربارۀ اهمیت تابآوری زنجیرۀ تأمین، منبع: نویسنده
Fig. 3- Issues about the importance of supply chain resilience. Source: Author
3-1-2- مدل‌های تابآوری زنجیرۀ تأمین
کسب‌وکارها برای تقویت تابآوری زنجیرههای تأمین جهانی خود در برابر خطرات ناشی از رویدادهای طبیعی یا صنعتی، لازم است تا اقدامات لازم را انجام دهند (ایوانف و داس، 2020). مدیریت زنجیرۀ تأمین، نقش مهمی در موفقیت یا شکست سازمان دارد (زین‌الدین‌زاده و همکاران[xv]، 1402)؛ از این رو برای بررسی این چالش‌های بالقوۀ آینده، لازم است تا مفاهیم انعطاف‌پذیری، استحکام و مدیریت ریسک در حوزۀ مدیریت زنجیرۀ تأمین را بازنگری کنیم (اوزدمیر و همکاران[xvi]، 2022). تجربه در مراحل اولیۀ همهگیری نشان می‌دهد این مدلها ممکن است در برابر اختلالات کوتاهمدت ناشی از شوک‌های تقاضا و عرضۀ برونزا، آسیبپذیر باشد. پاسخگویی زنجیرۀ تأمین یکی از ابعاد کلیدی تابآوری است (هوبس، 2020). به همین دلیل، مطالعات مختلفی به مدلسازی آثار همهگیری، سیستمی، مدلسازی تابآوری زنجیرۀ تأمین و همچنین ارائۀ مدل‌هایی برای ارزیابی تابآوری در زنجیرۀ تأمین پرداخته‌اند. در میان مطالعات بررسی‌شده، 21درصد از این مقالات در این طبقه قرار می‌گیرند.
مسائل ارائه‌شدۀ نویسندگان دربارۀ مدلسازی در شکل 4 نشان داده شده است. فراوان‌ترین مدل این موضوعات، موضوع مدل ارزیابی شبکه با 34درصد و پس از آن، مدل تابآوری با 33درصد بودند و پس از آنها، مدل آثار همهگیری و سیستمی قرار میگیرد.
شکل 4- موضوعاتی دربارۀ مدلسازی تابآوری زنجیرۀ تأمین، منبع: نویسنده
Fig. 4- Issues about supply chain resilience modeling. Source: Author
3-1-3- محتوای دیگر پژوهش
تأثیر کووید-19 به‌عنوان یک منبع ریسک، می‌تواند عملیات زنجیرۀ تأمین را بی‌ثبات کند و باعث شود که آنها قادر به پاسخگویی به تقاضا و برآوردن نیازهای مشتریان نباشند؛ بنابراین، ارائۀ دستورالعمل‌هایی برای مدیران و محققان دربارۀ چگونگی رسیدگی به چالش‌های مدیریت زنجیرۀ تأمین، پس از همهگیری ویروس کرونا ضروری است (لوپس دسوسا جابور و همکاران[xvii]، 2020). برای بررسی بیشتر تابآوری در زنجیرۀ تأمین پس از کووید-19، تحقیقاتی در زمینههای مختلف انجام شد که در میان این تحقیقات، مهم‌ترین عناصر عبارت بودند از: مفهومسازی یک محیط تصمیم‌گیری جدید برای تابآوری (ایوانف و دولوگی،[xviii] 2020)، دستورالعمل‌هایی دربارۀ ساخت زنجیرههای تأمین تاب‌آورتر (لوپس دسوسا جابور و همکاران، 2020)، بهینهسازی ترکیبی فازی برای زنجیرۀ تأمین تاب‌آور (لطفی و همکاران[xix]، 2022)، بررسی رابطۀ تابآوری زنجیرۀ تأمین با سرمایۀ رابطهای و نوآوری اکتشافی (روب و همکاران[xx]، 2022)، برنامه‌ریزی خطی برای تابآوری زنجیرۀ تأمین (پانوار و همکاران[xxi]، 2022؛ ولی-سیار و رقانین[xxii]، 2022) و واکنشهای زنجیرۀ تأمین در برابر اختلالات (ژانگ و همکاران[xxiii]، 2022).
با بررسی مقالات مشخص شد که 18درصد از مقالات در این دسته جای می‌گیرند. موارد ارائه‌شده توسط پژوهشگران که زمینههای مختلفی از مفهومسازی، ارائۀ دستورالعمل، برنامه‌ریزی، بهینهسازیها، رابطه و واکنشها را شامل می‌شود، در شکل 5 ارائه شده است که بهینهسازی با فراوانی 30درصد، بیشترین فراوانی را در بین موضوعات دیگر به خود اختصاص داده است و پس از آن، موضوعات برنامه‌ریزی و رابطهای با 20درصد فراوانی، حائز بیشترین فراوانی‌اند.
شکل 5- موضوعات در محتوای دیگر پژوهش، منبع: نویسنده
Fig. 5- Subjects in other fields. Source: Author
3-2- حوزۀ تحقیق
3-2-1- بخش صنعت
پس از همهگیری کووید-19، مطالعات مختلفی، تابآوری در زنجیرۀ تأمین را در حوزۀ صنایع بررسی کردند. درمجموع 58درصد از مقالات بررسی‌شده در این پژوهش، مربوط به بخش صنعت است که صنایع غذایی، بیشترین فراوانی را با 40درصد از آن خود کرده و پس از صنایع غذایی، صنایع تولیدی با 36درصد از مهم‌ترین موضوعات بوده است. پدیدۀ همهگیری کووید-19، تأثیر چشمگیری را بر تابآوری زنجیرههای تأمین مواد غذایی در زمان بحران گذاشت (علی و همکاران[xxiv]، 2021؛ چناردیس و همکاران[xxv]، 2021). زنجیرههای تأمین مواد غذایی باید به‌سرعت خود را با شوک‌های سمت تقاضا، ازجمله خرید وحشت‌زده و تغییر در الگوهای خرید مواد غذایی ناشی از همهگیری و همچنین برنامه‌ریزی برای هرگونه اختلال در سمت عرضه، به‌دلیل کمبود نیروی کار و اختلالات احتمالی تنظیم کنند (هوبس، 2020). اگر شرکت‌های مواد غذایی نتوانند به‌طور مؤثر به همهگیری واکنش نشان دهند، دستیابی به امنیت غذایی برای مصرف‌کنندگان دشوار می‌شود (علی و همکاران، 2021).
موضوعات مرتبط با بخشهای صنعتی در شکل 6 ارائه شده است که در آن صنعت خودروسازی با 9درصد فراوانی در رتبۀ سوم جای میگیرد و سپس فناوری اطلاعات، صنعت گردشگری، حمل و نقل و تایرسازی در رتبه‌های بعدی قرار می‌گیرند. گفتنی است که این صنایع، نیازمند توجه بیشتر از سوی پژوهشگران نیز هستند و می‌توانند ازجمله حوزه‌های مورد علاقه برای تحقیقات آتی باشند.
شکل 6- موضوعات در بخش صنعت، منبع: نویسنده
Fig. 6- Topics in the industry sector. Source: Author
3-2-2- حوزه‌های دیگر
در مجموع 42درصد از مقالات بررسی‌شده در این پژوهش، در بخش حوزه‌های دیگر قرار می‌گیرند. نتایج برخی از مطالعات تحقیقاتی نشان می‌دهد تابآوری در حوزۀ مراقبتهای بهداشتی، با عوامل مختلفی سروکار دارد؛ ازجمله این عوامل می‌توان به فناوری و برنامههای دیجیتال اشاره کرد که به‌عنوان تقویتکنندۀ تابآوری سیستمها مورد نیازند. برنامههای دیجیتال، به افزایش تابآوری سازمانهای مراقبتهای بهداشتی در طول همهگیری کمک می‌کنند (تورتورلا و همکاران[xxvi]، 2021). چادوری و همکاران (2020) بیان می‌کنند که راهبردهایی مانند تمرکز بر برندهای مختلف، توسعۀ همکاری، سفارش مقدار عمده، توسعۀ نسبت اعتبار و نقدینگی و حفظ تعامل فشرده را برای اطمینان از تابآوری زنجیرۀ تأمین پیشنهاد می‌کنند. آنها همچنین بیان می‌کنند که مراکز دانشگاهی، در حال تحقیق دربارۀ چگونگی جبران ضرری‌اند که کسب‌وکارها و زنجیرههای تأمین آنها در این شرایط با آن مواجه‌اند. این شیوع تقریباً تمام زنجیرههای تأمین جهان را تحت تأثیر قرار داده است. شکل 7 حوزه‌های مختلف قرارگرفته در این بخش را با فراوانی آنها نشان می‌دهد. خدمات درمانی با 82درصد بیشترین فراوانی را دارد و در رتبۀ اول قرار میگیرد و حوزه‌های آرایش و بهداشتی، مراکز دانشگاهی و داروسازی با فراوانی کمتر، پس از آن قرار می‌گیرند.
شکل 7- موضوعات مربوط به حوزه‌های دیگر، منبع: نویسنده
Fig. 7- Subjects related to other fields. Source: Author
3-3-روش تحقیق
روش‌های تحقیق استفاده‌شده در مقالات بررسی‌شده، شامل مطالعات مروری، مطالعات تجربی و مدلسازی ریاضی بود. طبقه‌بندی مقالات براساس مطالعات تجربی و مرور پیشینۀ تحقیق در جدول 4 ارائه شده است. مطالعات تجربی و مروری به ترتیب 72درصد و 10درصد از مقالات این مطالعه را تشکیل میدهند.
جدول 4- مقالات براساس روش تحقیق، منبع: نویسنده
Table 4- Research methods. Source: Author
|
روش |
مقالات |
|
مطالعۀ تجربی |
(آمبروج و همکاران[xxvii]، 2022؛ ایگبدو، 2021؛ اچماتر و همکاران[xxviii]، 2021؛ اسنودن[xxix]، 2022؛ اسپیسک و همکاران[xxx]، 2022؛ باسط و همکاران[xxxi]، 2022؛ بالهادی و همکاران، 2021؛ بلسلی و مودامبی[xxxii]، 2022؛ براگلیا و همکاران[xxxiii]، 2022؛ پانوار و همکاران، 2022؛ تورتورلا و همکاران، 2021؛ چناردیس و همکاران، 2021؛ چادوری و همکاران ،2020؛ ایوانف و داس، 2020؛ ریکو[xxxiv]، 2020؛ ژو و همکاران[xxxv]،2020؛ ژانگ و همکاران، 2022؛ ساویک[xxxvi]، 2022؛ سکالا و لیندسای[xxxvii]، 2021؛ سریدهار و همکاران[xxxviii]، 2022؛ شن و سان[xxxix]، 2021؛ علی و همکاران، 2021؛ فریرا و همکاران[xl]، 2021؛ فردریکو[xli]، 2021؛ فو و همکاران[xlii]، 2022 گولان و همکاران، 2021؛ لوپس دسوسا جابور و همکاران، 2020؛ لوپز و همکاران[xliii]، 2022؛ مرساک و همکاران[xliv]، 2021؛ مارزانتوویچ و همکاران[xlv]، 2020؛ مانگانو و همکاران[xlvi]، 2022؛ مس گاورن و همکاران[xlvii]، 2022؛ موجیل و همکاران[xlviii]، 2022؛ مساوی و حسینی[xlix]، 2021؛ مونین و تلکداری[l]، 2021؛ ولی-سیار و روقانین، 2022؛ هانان و همکاران[li]، 2021؛ هرولد و همکاران[lii]، 2021؛ هوبس، 2020 و 2021) |
|
مطالعه مروری |
(آلونسو-مونوز و همکاران[liii]، 2021؛ پیمنتا و همکاران[liv]، 2022؛ سجاد[lv]، 2021؛ اسپیسک و بریک[lvi]، 2021؛ گولان و همکاران، 2020 و 2021) |
مطالعات تجربی انجام‌شده توسط محققان، در جدول 5 طبقه‌بندی شد. بیشتر مقالات پژوهشی مبتنی بر مصاحبه و مطالعات موردی بودند. 18درصد از مقالات، از انواع مختلف مدلسازی ریاضی استفاده کرده‌اند. همان‌طور که در جدول 6 نشان داده شده است، مدلسازی معادلات ساختاری، رایج‌ترین روش استفاده‌شده در بیشتر مقالات بود. همچنین Bootstrapping به‌عنوان یک روش آماری جایگزین برای تجزیه و تحلیل آثار تأخیر زمانی و داده‌ها برای شبیهسازی رویداد گسسته، استفاده شده است.
جدول 5- مطالعات تجربی انجام‌شده توسط نویسندگان، منبع: نویسنده
Table 5- Types of Empirical Studies used by authors. Source: Author
|
مطالعات تجربی |
مقالات |
|
پرسش‌نامه |
(اسنودن، 2022؛ بالهادی و همکاران، 2021؛ ساویک، 2022؛ مانگانو و همکاران، 2022؛ مارزانتوویچ و همکاران، 2020؛ مس گاورن و همکاران، 2022؛ هانان و همکاران، 2021) |
|
مطالعۀ موردی |
(اسپیسک و همکاران، 2022؛ اچماتر و همکاران، 2021؛ براگلیا و همکاران، 2022؛ چناردیس و همکاران، 2021؛ چادوری و همکاران، 2020؛ ژانگ و همکاران، 2022؛ سکالا و لیندسای، 2021؛ سریدهار و همکاران، 2022؛ شن و سان، 2021؛ فو و همکاران، 2022؛ لوپز و هکاران، 2022؛ مرساک و همکاران، 2021) |
|
مصاحبه |
(اسپیسک و همکاران، 2022؛ باسط و همکارن، 2022؛ بالهادی و همکاران، 2021؛ بلسلی و مودامبی، 2022؛ تورتورلا و همکاران، 2021؛ چناردیس و همکاران، 2021؛ چادوری و همکاران ،2020؛ ریکو، 2020؛ سکالا و لیندسای، 2021؛ فریرا و همکاران، 2021؛ لوپز و هکاران، 2022؛ مرساک و همکاران ، 2021؛ مارزانتوویچ و همکاران، 2020؛ موجیل و همکاران، 2022؛ هرولد و همکاران، 2021) |
|
شبیهسازی |
(ایوانف و داس، 2020؛ مساوی و حسینی، 2021) |
|
مطالعۀ توصیفی |
(آمبروج و همکاران، 2022؛ ایگبدو، 2021؛ اسنودن، 2022؛ پانوار و همکاران، 2022؛ ژو و همکاران،2020؛ ساویک، 2022؛ مونین و تلکداری، 2021؛ هرولد و همکاران، 2021؛ هوبس،2020 ، 2021) |
|
کتابخانهای |
(باسط و همکارن، 2022؛ ژو و همکاران، 2020؛ علی و همکاران، 2021؛ فردریکو، 2021؛ گولان و همکاران، 2021؛ لوپس دسوسا جابور همکاران، 2020؛ هوبس، 2021) |
جدول 6- مدلسازیهای ریاضی انجام‌شده توسط نویسندگان، منبع: نویسنده
Table 6- Mathematical modeling done by the authors. Source: the author
|
مدلسازی ریاضی |
مقالات |
|
مدلسازی تئوری بازی پویا |
(ایوانف و دولوگی[lvii]، 2020) |
|
مدلسازی معادلات ساختاری حداقل مربعات جزئی (PLS-SEM) |
(الباز و رول[lviii]، 2021؛ اوزدمیر و همکاران، 2022؛ بگ و همکاران[lix]، 2021؛ روب و همکاران، 2022؛ رول و الباز[lx]، 2021؛ کویروز و همکاران[lxi]، 2022؛ ولی-سیار و روفانین، 2022) |
|
آزمون همگنی واریانس لوون |
(بگ و همکاران، 2021) |
|
تحلیل سلسله‌مراتبی (AHP) |
(داس و همکاران[lxii]، 2021) |
|
آزمایش و ارزیابی تصمیم گیری (DEMATEL) |
(داس و همکاران، 2021) |
|
تکنیک فازی |
(لطفی و همکاران، 2022؛ منا و همکاران[lxiii]، 2022) |
3-4- اطلاعات کتاب‌شناختی
در این بخش، نتایج مطالعات تابآوری زنجیرۀ تأمین براساس اطلاعات استخراج‌شده از نرم‌افزارهای Microsoft Excel و VOS viewer برای پاسخ به سؤالات زیر استفاده شده است.
1- برترین نویسندگان چه کسانی‌اند؟ جدول 10 و شکل 10
2- چه نشریاتی بیشترین مقالات را در حوزۀ مطالعه‌شده منتشر کرده‌اند؟ جدول 11
3- نشریاتی با بیشترین H-index کدام‌اند؟ شکل 8
4- بیشترین حجم مقالات در منطقۀ مدنظر چه زمانی منتشر شده است؟ شکل 9
5- پرکاربردترین کلمات کلیدی کدام‌اند؟ شکل 9
6- کدام کشورها بیشترین نویسنده را داشته‌اند؟ شکل 10
3-4-1- نویسندگان
درمجموع 183 نویسنده در نگارش مقالات بررسی‌شده در این تحقیق، شرکت داشته‌اند که فراوانی آنها از 1 تا 3 متغیر بوده است. در جدول 7، فهرستی از برترین نویسندگانی ارائه شده است که بیشترین تعداد مقالات چاپ‌شده را در زمینۀ تابآوری زنجیرۀ تأمین پس از کووید-19 داشته‌اند.
جدول 7- فهرست 12 نویسندۀ برتری که بین سالهای 2020 تا 2022، تابآوری زنجیرۀ تأمین پس از کووید-19 را منتشر کرده‌اند.
منبع: نویسنده
Table 7- List of 12 top authors who have published post-Covid-19 supply chain resilience between 2020 and 2022. Source: Author
|
تعداد |
نام نویسنده |
تعداد |
نام نویسنده |
|
2 |
Jabbour, Charbel Jose Chiappetta |
3 |
Golan, M. S. |
|
2 |
Kumar, Mukesh |
3 |
Hobbs, J. E. |
|
2 |
Lopes, João M. |
2 |
Linkov, I. |
|
2 |
Nowicka, K. |
2 |
Birkel, Hendrik |
|
2 |
Ruel, Salomée |
2 |
El Baz, Jamal |
|
2 |
Spieske, Alexander |
2 |
Ivanov, D. |
3-4-2- مرتبط‌ترین منابع
در جدول 8، تعداد مقالات منتشرشده توسط هر مجله نشان داده شده است. تعداد اسناد منتشرشده توسط همۀ مجلات از 1 تا 3 سند متغیر است. مجلۀ Computers & Industrial Engineering با بیشترین تعداد اسناد منتشرشده در مقایسه با مجلات دیگر، در رتبۀ اول قرار میگیرد. این مجله بیشترین ارتباط را با موضوع بحث‌شده دارد. در ضمن، مجلات با تعداد 1 عدد چاپ، در پایین‌ترین رتبه قرار دارند. درمجموع 8 مجله از مرتبط‌ترین منابع فهرست شده است.
جدول 8- مجلاتی که بیشترین مقاله را در بازۀ 2020 تا 2021، دربارۀ تابآوری زنجیرۀ تأمین پس از کووید-19 منتشر کرده‌اند. منبع: نویسنده
Table 8- Journals that have published the most articles in the period 2020 to 2021 about supply chain resilience after Covid-19. Source: Author
|
تعداد |
مجلات |
|
3 |
Computers & Industrial Engineering |
|
2 |
Canadian Journal of Agricultural Economics/Revue canadienne d'agroeconomie |
|
2 |
International Journal of Production Economics |
|
2 |
International Journal of Production Research |
|
2 |
Modern Supply Chain Research and Applications |
|
2 |
Supply Chain Management: An International Journal |
|
2 |
Sustainability |
|
2 |
Sustainable Production and Consumption |
3-4-3- ضریب تأثیر نشریات
علاوه بر میزان کمیت و ارتباط نشریات، در این مطالعه Impact هر نشریهای که مقالاتی را دربارۀ تابآوری زنجیرۀ تأمین پس از کووید-19منتشر کرده است، با محاسبۀ شاخص H-indexکه به‌صورت نمودار میله‌ای نشان داده می‌شود، تجزیه‌وتحلیل شده است. همچنین در شکل 8، نمایش عددی مقدار H-index هر مجله نشان داده شده است. مقدار H-index مجلات از 0 تا 217 متغیر بود. مجلات Journal of Business Research با مقدار217 H-index و پس از آن مجلۀ Trends in Food Science & Technology با مقدار H-index 208 بیشترین ضریب تأثیر را داشتند.
شکل 8- مجلاتی با بیشترین H-index منبع: نویسنده
Fig. 8- Journals with the highest H-index Source: author
3-4-4-کلیدواژه
با استفاده از نرم‌افزار VOS viewer، رایج‌ترین کلمات کلیدی استفاده‌شده در مقالات تابآوری زنجیرۀ تأمین پس از همهگیری کووید-19، در شکل 9 نشان داده شده است. همان‌طور که مشخص است، بزرگی دایره نشاندهندۀ کاربرد بیشتر آن مفهوم با کلمۀ کلیدی است. همچنین در شکل مشاهده می‌شود که تابآوری زنجیرۀ تأمین کووید-19، تابآوری و زنجیرۀ تأمین رایج‌ترین کلمات کلیدی استفاده‌شده بودند. کلید واژگانی که دورتر از مرکز و کلمات کلیدی اصلی‌اند، کلیدواژههایی تازه در این زمینه‌اند که کمترین ارتباط را با موضوع دارند و کمتر درخور توجه پژوهشگران قرار گرفتهاند.
شکل 9- پرکاربردترین کلیدواژه‌ها در مقالات تابآوری زنجیرۀ تأمین پس از همهگیری کووید-19 منبع: نویسنده
Fig. 9- Most-often used keywords in GI literature from 2007 to 2019/Source: Authors
سپس با استفاده از نرم‌افزار VOS viewer، نقشۀ محققانی به دست آمد که ارتباط علمی بیشتری با یکدیگر داشتند. آنهایی که ارتباط بالاتری با یکدیگر دارند، به هم نزدیک‌ترند و آنهایی که ارتباط‌های پایین‌تری با یکدیگر دارند، دورتر نشان داده می‌شوند. همچنین حضور محقق در مرکز نقشۀ چگالی، نشاندهندۀ اهمیت آن گره در شبکۀ مشارکتی محققان است.
علاوه بر این، طیف آبی نشاندهندۀ وزن تراکم بالاتر تا کمتر گرههای تشکیلدهندۀ شبکه است. به‌علاوه، تجزیه و تحلیل خوشهای از شبکۀ همنویسندگی محققان تابآوری زنجیرۀ تأمین پس از همهگیری کووید-19، نشان می‌دهد شبکۀ داده‌شده، از 50 خوشۀ مجزا تشکیل شده است. همان‌طور که نشان داده شده است، خوشۀ دوم (جابور)، خوشۀ سوم (کومار)، خوشۀ چهارم (لوپز) و خوشۀ نهم (گولان)، مهم‌ترین گروههای تشکیلدهنده بودند. شبکۀ همنویسندگی از نقشۀ چگالی محققان برحسب محصولات علمی تابآوری زنجیرۀ تأمین پس از همهگیری کووید-19، در شکل 10 نشان داده شده است. نویسندگانی که مرتبط نیستند و در داده‌های زیر نمایه شده‌اند، هیچ همکاری بین نویسنده و نویسندگان دیگر را در انتشار مقالات مرتبط با تابآوری زنجیرۀ تأمین در دوران کووید-19 نشان نمیدهند.
شکل 10- نقشۀ تراکم پژوهشگران ازنظر محصولات علمی تابآوری زنجیرۀ تأمین پس از همهگیری کووید-19 منبع: نویسنده
Fig. 10- Density map of researchers in terms of scientific products of GI/Source: Authors.
3-4-5-کشور نویسندۀ مسئول
شکل 11، کشور نویسندۀ مسئول هر مقاله را نشان می‌دهد. 12 کشور برتر در این داده‌ها گنجانده شده‌اند و فاصلۀ کمی اسناد، بین 0 تا 57 مقالۀ منتشرشده با موضوع تابآوری زنجیرۀ تأمین پس از همهگیری کووید-19 است. نتایج به دست آمده به این صورت است که کشور آمریکا، با 17 مقالۀ منتشرشده در این زمینه، در جایگاه اول قرار میگیرد و در رتبۀ بعدی، کشورهای انگلیس، برزیل و کانادا با 4 مورد مقالۀ منتشرشده، در زمینۀ مطالعه‌شده قرار می‌گیرند. در جایگاه سوم کشورهای ایتالیا و فرانسه با 3 مقالۀ منتشرشده و کشورهای دیگر با 2 مقالۀ چاپ‌شده در جایگاه بعدی جای می‌گیرند.
شکل 11- کشور نویسندۀ مسئول
Fig. 11- Country of responsible author
4- بحث
پس از همهگیری کووید-19، تابآوری زنجیرۀ تأمین برای سازمان‌ها، شرکتها، مراکز خدماتی و کل جامعه به‌طور فزایندهای اهمیت پیدا کرده است؛ درنتیجه در طول سال گذشته، تعداد مطالعات دربارۀ تابآوری زنجیرۀ تأمین به‌طور چشمگیری افزایش یافته است. نتیجه‌گیری از پیشینۀ تحقیق مربوط به تابآوری زنجیرۀ تأمین، چالش‌برانگیز بود؛ زیرا موانع و محدودیت‌هایی برای اجرای آن وجود دارد. پژوهش حاضر با بررسی نظام‌مند مقالات منتشرشده در زمینۀ تابآوری زنجیرۀ تأمین پس از کووید-19، یک نقشۀ شناخت و طرح مفهومی مبتنی بر SLR را از مطالعات انجام‌شده در این زمینه ارائه می‌دهد.
در راستای اهداف مطرح‌شده در این تحقیق، 57 مقالۀ مرتبط با تابآوری زنجیرۀ تأمین پس از کووید-19، مطالعه شد. جست‌وجو در پایگاه‌های اطلاعاتی انتزاعی و استنادی «Scopus» و «Web of Science» و همچنین «Google scholar» برای مقالات منتشرشده در بازۀ زمانی 2020 تا 2022، با استفاده از تابآوری زنجیرۀ تأمین و کووید-19 براساس عنوان، چکیده و کلمۀ کلیدی انجام شد. در پژوهش‌های مشابه مانند گولان و همکاران (2020)، در بررسی مرور نظام‌مند روندها و کاربردهای تجزیه و تحلیل تابآوری در مدلسازی زنجیرۀ تأمین، 94 مقاله را در بازۀ زمانی 2017 تا 2019 بررسی و بر مدلسازی، کمیسازی و ارتباط با تهدیدات سیستماتیک، مانند همهگیری تأکید می‌کنند؛ در حالی که در پژوهش حاضر، مقالات بازۀ زمانی اخیر پس از کووید-19، به‌همراه تجزیه و تحلیل کتاب‌شناختی بررسی شد. گولان و همکاران (2021) در مطالعۀ دیگری در بررسی تابآوری زنجیرۀ تأمین برای واکسن‌ها در زمینۀ همهگیری، پیشینۀ تحقیق مدلسازی تابآوری زنجیرۀ تأمین را در بازۀ زمانی 2007 تا 2020 بررسی کردند. سجاد (2021) نیز در مقالۀ خود با هدف بررسی آثار همهگیری کووید-19 بر پایداری زنجیرۀ تأمین، مقالات پژوهشی، مقالات مجلات تخصصی و اسناد و گزارشهای منتشرشده را بررسی کرد. اسپیک و بریکل (2021)، 62 مقاله را در زمینۀ تابآوری زنجیرۀ تأمین و صنعت، پس از همهگیری برای پیداکردن یک پیوند جامع بین صنعت و تابآوری زنجیرۀ تأمین، بررسی کردند. در این پژوهش نیز، موضوع صنعت به‌عنوان یکی از زیرمجموعه‌های حوزۀ تحقیق بررسی شد.
پیشینۀ تحقیق مربوط به تابآوری زنجیرۀ تأمین پس از کووید-19، به‌طور گسترده در این پژوهش بررسی و براساس روششناسی، محتوا و حوزۀ تحقیق طبقه‌بندی شد. همۀ 57 مقالۀ انتخاب‌شده، با توجه به مواردی مانند محتوای تحقیق، نویسنده، رویکردها، روش‌ها و غیره به‌دقت بررسی و به‌طور واقعی تحلیل شدند. با استفاده از نرم‌افزار Microsoft Excel نمودارهای این پژوهش رسم و همچنین از نرم‌افزار VOSviewer برای شناسایی واژه‌های کلیدی پرکاربرد و ساخت شبکۀ کتاب‌سنجی مشترک محققان پیشرو استفاده شد. اهداف زیر پس از بررسی مقالات، به شرح ذیل مشخص شد:
1- ارائۀ مطالعۀ جامع در زمینۀ تابآوری زنجیرۀ تأمین پس از کووید-19؛
2- تجزیه و تحلیل ویژگیهای کتاب‌شناختی تابآوری زنجیرۀ تأمین پس از کووید-19، همان‌طور که توسط مقالات انتخاب‌شده بررسی شده است؛
3- کمک به محققان برای درک بهتر مفاهیم کلی تابآوری زنجیرۀ تأمین پس از کووید-19؛
4- تعیین حوزه‌های اصلی تحقیق در زمینۀ تابآوری زنجیرۀ تأمین پس از کووید-19.
براساس یافته‌های تحقیق، پاسخ به سؤالات اصلی به شرح زیر است.
(1) نویسندگان از کدام روش‌ها برای توسعۀ تحقیقات خود در زمینۀ تابآوری زنجیرۀ تأمین استفاده کرده‌اند؟ نتایج نشان می‌دهد بیش از 61درصد از تحقیقات انجام‌شده، با اهمیت تابآوری زنجیرۀ تأمین مرتبط است؛ از این رو، تحقیقات در زمینۀ تابآوری زنجیرۀ تأمین در بخش خدمات، می‌تواند به‌عنوان موضوع اصلی درخور توجه در تحقیقات آینده شناخته شود. در بخش صنعت، به‌طور گسترده‌تری به صنایع غذایی توجه شده است. در عین حال، مطالعه نشان داد که در بیشتر موارد، تحقیق براساس روش‌های تجربی بوده و داده‌ها با استفاده از مصاحبه و پرسش‌نامه جمع‌آوری شده است. همچنین محققان بیشتر از روش معادلات ساختاری برای توسعۀ مدل‌های تابآوری زنجیرۀ تأمین استفاده کردند.
(2) محققان بیشتر به کدام حوزه‌های مطالعاتی توجه کرده‌اند؟ درمجموع 58 درصد از مقالات بررسی‌شده در این پژوهش، مربوط به بخش صنعت بوده و صنایع غذایی بیشترین فراوانی را با 40در صد از آن خود کرده است. پس از صنایع غذایی، صنایع تولیدی با 36درصد از مهم‌ترین موضوعات است.
(3) نویسندگان و مجلات بیشتر از کدام کلیدواژه‌ها استفاده کرده‌اند؟ کلیدواژه‌های تابآوری زنجیرۀ تأمین، کووید-19، تابآوری و زنجیرۀ تأمین، از رایج‌ترین کلمات کلیدی استفاده‌شده بودند.
(4) کدام نویسندگان در این زمینه برترند؟ درمجموع 183 نویسنده در نگارش مقالات بررسی‌شده در این تحقیق شرکت داشته‌اند که در این میان، Golan, M. S. و Hobbs, J. E از تأثیرگذارترین نویسندگان در این زمینه بودند.
(5) در کدام سال، بیشترین مقالات در زمینۀ تابآوری پس از کووید-19 منتشر شده است؟ دورۀ 2021 با رشد چشمگیر تابآوری زنجیرۀ تأمین پسا کووید همراه بود.
(6) کدام مجلات بیشترین H-index را داشته‌اند؟ نشریۀ Computers & Industrial Engineering بیشترین مقالۀ منتشرشده را در این زمینه داشته است و فراوان‌ترین H-index، متعلق به نشریۀ Journal of Business Research است.
5- نتیجه‌گیری
طبقه‌بندی مقالات، به شناسایی شکافهای علمی موجود در این عرصه کمک می‌کند و برای تحقیقات آینده نیز مفید خواهد بود. بررسی مقالات منتشرشده در دورۀ مورد مطالعه، حاکی از این است که در بخش محتوای تحقیق، مطالعات اندکی به مدیریت ریسک، پیامدها، توسعه و فناوری در تابآوری زنجیرۀ تأمین در طول همهگیری توجه کرده‌اند؛ بنابراین پیشنهاد می‌شود در مطالعات آتی، این موارد بررسی شود. انجام مطالعاتی در زمینۀ کنترل ریسک در شرایط همهگیری و نحوۀ مدیریت این شرایط پس از وقوع فاجعه که به مدیریت درست ریسک در دوران فاجعه منجر می‌شود، از نیازهای مطالعاتی در این زمینه است؛ بنابراین ارائۀ مدل‌هایی برای ارزیابی و مدیریت ریسک‌های زنجیرۀ تأمین تاب‌آور پس از کووید-19، می‌تواند مورد توجه محققان قرار گیرد. موضوع پیامدها نیز یکی دیگر از موضوعات پیشنهادی است که با استفاده از روش‌های کیفی، پیامدهای تابآوری زنجیرۀ تأمین را مدلسازی می‌کند. همچنین ارائۀ مدل‌هایی برای ارزیابی این پیامدها و آثار آن بر چرخۀ تابآوری زنجیرۀ تأمین، می‌تواند مورد توجه محققان قرار گیرد. همچنین انجام تحقیقاتی در زمینۀ تغییرات در طول همهگیری و اینکه مدیران چگونه می‌توانند تغییرات را در طول همهگیری کنترل کنند و نیز ارائۀ مسیرها و راههای توسعۀ تابآوری زنجیرۀ تأمین برای خلق یک زنجیرۀ تأمین تاب‌آورتر در صنایع مختلف، از مباحث ارزشمند به شمار می‌آیند. درنهایت مطالعات متعددی جایگاه و نقش فناوری اطلاعات را در زنجیرۀ تأمین بررسی کرده‌اند؛ اما مطالعات اندکی، به این موضوع در تابآوری زنجیرۀ تأمین پس از کووید-19 پرداخته‌اند و این می‌تواند به‌عنوان موضوع تحقیقاتی بررسی شود.
درمجموع 58درصد از مقالات منتشرشده مربوط به بخش صنعت بوده و صنایع غذایی، بیشترین فراوانی را با 40درصد از آن خود کرده است. این نتایج حاکی از این است که محققان به بخش خدمات کمتر توجه کرده‌اند؛ بنابراین پیشنهاد می‌شود در مطالعات آینده، مدل‌های ارزیابی، بررسی پیامدها یا توسعۀ راه‌حل‌های تابآوری زنجیرۀ تأمین پس از کوید-19 در بخش خدمات، نظیر آموزش، گردشگری و ... ارائه شود.
مطالعات بررسی‌شده، بیشتر از روش‌های معادلات ساختاری برای طراحی و ارزیابی مدل استفاده کردند؛ به‌طوری که به مباحث عدم قطعیت نظیر منطق فازی، فازی شهودی، نترسوفیک کمتر و یا اصلاً توجه نشده است؛ بنابراین دربارۀ روش، پیشنهاد می‌شود که محققان در مطالعات خود از رویکرد‌هایی نظیر تحلیل پوششی داده‌ها، تصمیم‌گیری چندمعیاره، برنامه‌ریزی چندهدفه و ... در محیط‌های فازی شهودی، فازی شهودی فاصله‌ای و نترسوفیک برای ارزیابی تابآوری زنجیرۀ تأمین پس از کووید-19 استفاده کنند.
درنهایت تحقیق حاضر ازنظر موضوعی، به تابآوری زنجیرۀ تأمین پس از کووید-19، ازنظر زمانی به مطالعات سال 2020 الی 2022 و ازنظر روش به SLR محدود می‌شود که در تحقیقات دیگر می‌تواند موارد دیگری ازنظر موضوعی، زمانی و روش بررسی شود.
[i]. Chowdhury et al.
[ii]. Shahin et al.
[iii]. Lai et al.
[iv]. Belhadi et al.
[v]. Ivanov & Das
[vi]. Bode & Macdonald
[vii] Hosseini et al.
[viii]. Golan et al.
[ix]. Varum & Melo
[x]. Chand & Loosemore
[xi]. Hobbs
[xii]. Aigbedo
[xiii]. Karl et al.
[xiv]. da Silva
[xv] Zeinodin zadeh et al.
[xvi]. Ozdemir et al.
[xvii]. Lopes de Sousa Jabbour et al.
[xviii]. Ivanov & Dolgui
[xix]. Lotfi et al.
[xx]. Robb et al.
[xxi]. Panwaret al.
[xxii].Vali-Siar & Roghanian
[xxiii]. Zhang et al
[xxiv]. Ali et al
[xxv] Chenarides et al.
[xxvi]. Tortorella et al.
[xxvii]. Ambrogio et al
[xxviii]. Schumacher et al
[xxix]. Snowdon.
[xxx]. Spieske et al.
[xxxi]. Bassett et al.
[xxxii]. Blessley & Mudambi .
[xxxiii] Braglia et al.
[xxxiv]. Remko
[xxxv] .Zhu et al.
[xxxvi]. Sawik
[xxxvii]. Scala & Lindsay
[xxxviii]. Sridharet al.
[xxxix]. Shen & Sun
[xl]. Ferreira et al.
[xli]. Frederico.
[xlii]. Fu et al.
[xliii]. Lopes et al.
[xliv]. Marusak et al.
[xlv]. Marzantowicz et al.
[xlvi]. Mangano et al.
[xlvii]. McGovern et al.
[xlviii]. Modgil et al.
[xlix]. Moosavi & Hosseini
[l]. Munien & Telukdarie
[li]. Hannan et al.
[lii]. Herold.
[liii]. Alonso-Muñoz et al.
[liv]. Pimenta et al.
[lv]. Sajjad
[lvi]. Spieske & Birkel
[lvii]. Dmitry Ivanov & Dolgui.
[lviii]. El Baz & Ruel.
[lix]. Bag et al.
[lx] .Ruel & El Baz
[lxi]. Queiroz et al.
[lxii]. Das et al.
[lxiii]. Mena et al.
)